Dankzij het groendak dat IBIC, een dochteronderneming van SOPREMA, installeerde, heeft het nieuwe hoofdkantoor van BNP Paribas Fortis, gekend als Warandeberg, een echte vijfde gevel die net zo spectaculair is als de andere vier. En die bovendien perfect voldoet aan de wens van de klant om een emblematisch gebouw te creëren dat inspeelt op de uitdagingen van de toekomst.
Een buitengewone architecturale expressie
Warandeberg is in vele opzichten een uitzonderlijk gebouw. Enerzijds omdat het de nieuwe hoofdzetel is van BNP Paribas Fortis, waar het management een oppervlakte van 100.000 m2 deelt met een reeks andere diensten, die voordien verspreid waren over Brussel. Anderzijds omdat het gebouw zich bevindt op de voormalige site van de Generale Bank (de voorloper van de huidige bank), meer bepaald het volledige gebied begrensd door de Warandeberg, de Kanselarijstraat, de Baron Hortastraat met Bozar en de Koningsstraat met het Warandepark.
Het is dan ook begrijpelijk dat de klant vanuit architecturaal oogpunt een krachtig, eenduidig antwoord wilde bieden op de uitdagingen van deze specifieke geografische situatie. Zo werd ervoor gekozen om met openheid en transparantie de boven- en onderkant van de stad te verbinden in een eigen stijl maar met respect voor de omliggende gebouwen.
Uitzonderlijke hellingen
Baumschlager Eberle-Styfhals Architects, het Oostenrijkse architectenbureau dat de internationale wedstrijd van BNP Paribas Fortis won, speelde in zijn ontwerp in op de volumetrie om een verband te leggen met de afmetingen van de naburige gebouwen. Gezien de helling van het terrein tussen de Baron Hortastraat en de Warandebergstraat, verschilt het aantal verdiepingen naargelang u zich aan de kant van Bozar (6 verdiepingen) of aan de kant van de Kanselarij (9 verdiepingen) bevindt.
Het dak is dan weer een doorlopend oppervlak dat de niveauverschillen absorbeert, zonder volumes die eruit springen zodat de continuïteit van het volume behouden blijft. Technisch gezien is dit een hele uitdaging omdat er zo steilere hellingen gecreëerd worden in vergelijking met traditionele daken. "Aan de kant van de Warandebergstraat is hierdoor een uitzonderlijke ruimte ontstaan met een druppelvormig dak op een van de hoeken van het gebouw", legt Éric Delgoffe uit, Senior Partner Architect bij het Belgische bureau Jaspers-Eyers Architects. Zij werden gekozen om het project te realiseren en toezicht te houden op het bouwteam.
De uitdaging van de vijfde groene gevel
Het uitzonderlijke dak is vanaf verschillende plaatsen zichtbaar. Het is een echte vijfde gevel, die dus vrij moest zijn van alle technische elementen die gewoonlijk op kantoorgebouwen worden aangebracht. En het moest groen zijn, zoals gewenst door de klant en aangemoedigd door Leefmilieu Brussel en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Na de plaatsing van een wortelwerend, waterdicht bitumenmembraan van SOPREMA door ZDP (Zolderse Dakprojecten), kreeg IBIC de delicate taak om de 6.000 m2 dakbedekking te vergroenen. Andy Timmerman, projectleider bij IBIC: "Dit is een uitgestrekt plat dak, met een substraatdikte van 8 cm. Maar voor de uitzonderlijk hellende delen moesten we een systeem vinden - en bijna uitvinden - waarmee we ze op dezelfde manier konden behandelen als de rest van het dak.”
Een oplossing vanuit het niets bedacht
"We kwamen op het idee om honingraatstructuren te gebruiken om het substraat in aan te brengen," legt Andy Timmerman uit. "De kromming van het dak is echter zo groot - minstens 45° en op sommige plaatsen bijna verticaal - dat we deze structuren aan de gebogen vormen moesten bevestigen om te voorkomen dat de ondergrond zou wegglijden, vooral bij zware regenval. Daarom hebben we beugels geïnstalleerd die als ankers dienen, gecoat met een vloeibare waterdichting van SOPREMA. Vervolgens hebben we een balk uit azobe, een exotisch rotbestendig hout, op de beugels gelegd, en ten slotte voorgekweekte sedummatten in het raamwerk geïntegreerd, 4 tot 5 m lang en tot 12 m hoog. We hebben ook automatische irrigatie aangebracht, omdat op deze bijna verticale delen het substraat logischerwijs minder regenwater opvangt en het minder goed vasthoudt. IBIC is ook verantwoordelijk voor het onderhoud van het groendak tussen de voorlopige en definitieve oplevering van het project, die voor het einde van 2022 moet plaatsvinden om de 200ste verjaardag van BNP Paribas Fortis te vieren.
Een technisch, esthetisch en stedenbouwkundig succes
Deze prestatie is emblematisch "omdat het laat zien dat het mogelijk is om problemen op te lossen, zelfs als ze vrij complex zijn", benadrukt Éric Delgoffe. Andy Timmerman is blij dat een deel van het groendak zichtbaar is vanaf de straat, "wat bij het overgrote deel van ons werk niet het geval is". Bovendien is dit groendak, dat op een gevel lijkt, vanuit landschappelijk oogpunt heel interessant en aangenaam om naar te kijken "en beantwoordt het aan de wensen van de stedenbouwkundige autoriteiten om de technieken zoveel mogelijk te verbergen, vooral in stedelijke omgevingen zoals stadscentra", zegt de architect.
Meerdere voordelen
Dit zijn lang niet de enige voordelen van een groendak. Andy Timmerman: "Algemeen gezien zie ik verschillende voordelen. Het eerste is ecologisch: hoe meer groen, hoe beter voor de natuur en de biodiversiteit. Ten tweede zorgt dit type dak in de zomer voor een lagere temperatuur in het gebouw. Tenslotte doet een groendak dienst als buffer in geval van hevige regenval – vooral wanneer dit afgewisseld wordt met periodes van ernstige droogte, wat tegenwoordig steeds vaker voorkomt. Het groendak houdt een deel van het water vast, vertraagt de afvoer naar de goten, en vermindert zo de hoeveelheid water die in het rioolnetwerk terecht komt. Zo is er minder kans op verzadiging.”
Nadenken over de toekomst
Het Warandeberg-gebouw won al verschillende prijzen: een FEBE Element Award 2021 voor de buitenstructuur en vloeren; een MIPIM Award 2022 in de categorie Best Office Building, meer bepaald voor het innovatieve aspect van architecturale expressie en de relatie met het milieu; en tenslotte de People's Choice Award bij de BELFA Facility Awards 2022.
Het is duidelijk dat we hier te maken hebben met een uitzonderlijk gebouw. Omwille van de reeds genoemde redenen, maar ook omdat het een uitdrukking is van het signaal dat de klant wil geven: een hoofdkantoor in een zeer energiezuinig gebouw. Éric Delgoffe: "Vanaf het prille begin van het project gaf de klant aan dat het een ‘BREEAM Excellent’ certificaat wilde behalen, en dat het een gebouw wilde dat niet enkel voldoet aan de technologische vereisten van vandaag, maar ook kijkt naar de toekomst”. In dit opzicht is het zeer relevant om te werken met producten van SOPREMA, “omdat ze voldoen aan de huidige noden met betrekking tot circulariteit en hergebruik in het productieproces.” Naast deze belangrijke ecologische en duurzaamheidsaspecten, benadrukt Éric Delgoffe de vlotte samenwerking met SOPREMA en IBIC, die altijd goed advies geven en onvermoeibaar inventief zijn om nieuwe oplossingen te vinden.
